CHP Bursa Milletvekili ve PM Üyesi Orhan Sarıbal, yağlık ayçiçeği alım fiyatlarını değerlendirerek, hem rekolte hem de fiyatların düşük olmasından dolayı üreticilerin zor durumda olduğunu vurguladı. Sarıbal, Türkiye’nin bitkisel yağ üretiminin yaklaşık %80’ini karşılayan ayçiçeği sektöründe yaşanan sorunlara dikkat çekti ve çözüm önerilerini sıraladı.

Ayçiçeği Üretiminde Düşük Rekolte ve Artan İthalat Bağımlılığı

Türkiye, dünya ayçiçeği üretiminde 9. sırada yer alırken, üretimin yarısından fazlası Trakya ve Batı Karadeniz illerinde gerçekleşiyor. Ancak AKP’nin ithalata dayalı tarım politikaları, yerli üreticiyi zora soktu. TÜİK verilerine göre, 2022 yılında 2.4 milyon ton olan yağlık ayçiçeği üretimi, 2023’te 2 milyon tona geriledi. 2024’te ise üretimin sadece %8.7 oranında artması bekleniyor, ancak iklim koşullarındaki olumsuzluklar verimi düşürdü.

İthalat Bağımlılığı ve Tarife İndirimleri

Türkiye, ayçiçeği ithalatında Avrupa Birliği’nin ardından dünya ikincisi. 2023’te ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi için toplam 2 milyar dolar ödendi. 6 Ağustos 2024 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı ile 1 Ocak 2025 – 30 Nisan 2025 tarihleri arasında düşük gümrük vergili ithalat için tarife kontenjanı açıldı. Sarıbal, bu kararın üreticiyi daha da zora soktuğunu belirtti.

Sarıbal’dan Çözüm Önerileri

Sarıbal, üreticinin korunması ve yerli üretimin artırılması için şu önerilerde bulundu:

Gümrük Vergileri Düşürülmemeli: Ayçiçeği tohumu ve ham yağı ithalatında vergiler, rekolte tehlikeye düşmediği sürece indirime tabi olmamalı.
Destek Ödemeleri Artırılmalı: Yağlık ayçiçeği için fark ödemesi desteği 5 TL’ye yükseltilmeli.
Kuraklık Tazminatları Ödenmeli: Kuraklıktan etkilenen üreticilerin zararları derhal karşılanmalı.
Kuraklığa Dayanıklı Çeşit Geliştirilmeli: Kamu araştırma kuruluşları, kuraklığa dayanıklı ayçiçeği çeşitleri geliştirmeli.
Destekler Revize Edilmeli: Mazot ve gübre destekleri, yıl içindeki fiyat artışları dikkate alınarak güncellenmeli.

Sarıbal, üreticinin alım garantisi sağlanması ve tarımda sürdürülebilir bir modelin oluşturulması için kooperatiflerin alım yapmasının önemine vurgu yaptı. Mevcut fiyatların artan maliyetler karşısında yetersiz kaldığını belirten Sarıbal, üreticilerin korunması gerektiğini savundu.