CHP Bursa Milletvekili ve Parti Meclisi (PM) Üyesi Orhan Sarıbal, mevcut ve yeni modeldeki tarım desteklerini değerlendirdi. Sarıbal, tarım sektörünün içinde bulunduğu krizi ve çiftçilerin karşı karşıya kaldığı sorunları ele aldı. Tarımsal üretimde belirsizliklerin arttığını belirten Sarıbal, çiftçilerin desteklenmesinin zorunlu olduğunu vurguladı.

IMF ve Dünya Bankası Dayatmaları Tarımı Çökertti

Sarıbal, 2000 yılından itibaren uygulanan IMF ve Dünya Bankası politikalarının tarım sektörünü büyük bir krize sürüklediğini söyledi. Tarımsal girdilerin üretilmesi ve dağıtımını yapan Kamu İktisadi Teşebbüslerinin (KİT) satılmasıyla çiftçilerin destekten mahrum kaldığını belirtti. Yasalara göre çiftçiye ödenmesi gereken desteklerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’daki payının yüzde 1 olması gerektiğini ancak bu oranın hiçbir zaman yüzde 0,6’yı geçmediğini vurguladı. Son yıllarda ise bu oranın yüzde 0,3’e kadar düştüğünü ifade etti.

2024 Tarım Destekleri Yetersiz Kaldı

2024 yılında açıklanan tarım desteklerinin 91,5 milyar TL’de kaldığını belirten Sarıbal, çiftçilerin banka borçlarının 715 milyar TL’ye ulaştığını söyledi. İç ve dış borç faizlerine 1,3 trilyon TL ödenirken, tarıma verilen desteğin faiz ödemelerinin yaklaşık 14 katı olduğunu vurguladı. Mazot fiyatlarının yüksekliği ve aracıların çokluğu nedeniyle çiftçinin eline geçen fiyatlarla tüketicinin ödediği fiyatlar arasında büyük farklar oluştuğunu belirtti. Ayrıca, girdi fiyatlarındaki fahiş artışlar nedeniyle çiftçilerin üretim yapamaz hale geldiğini söyledi.

2024 Bitkisel Üretim Destekleri

24 Ağustos tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2024 Yılı Bitkisel Üretime Yönelik Destekleme Kararı’nı ele alan Sarıbal, fındıkta alan bazlı desteğin 11 yıldır değiştirilmediğini, fındık alan bazlı gelir desteğinin dekara 170 TL olarak uygulandığını hatırlattı. Küçük aile işletmesi desteğinin ise dekara 200 TL olarak belirlendiğini ancak enflasyon oranlarının çok altında kaldığını söyledi.

Planlı Üretim Modeli Destekleri

Sarıbal, 29 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2025-2027 dönemine ilişkin bitkisel üretim desteklerinin de yetersiz olduğunu vurguladı. Yeni modelde mazot ve gübre desteğinin 2025 üretim yılından itibaren kaldırılacağını belirtti. Fındıkta alan bazlı desteğin de kaldırıldığını ifade etti. 2025 yılında dekar başına 244 TL’lik bir katsayı belirlenirken, bu desteğin artan girdi fiyatlarını karşılamasının mümkün olmadığını belirtti.

Hayvansal Üretim Destekleri Yetersiz

Hayvancılıkta uygulanan yanlış politikalar nedeniyle Türkiye’nin hayvan varlığında ciddi bir azalma yaşandığını söyleyen Sarıbal, TÜİK verilerine göre büyük ve küçükbaş hayvan varlığının son iki yılda 75,6 milyon baştan 68,9 milyon başa düştüğünü belirtti. Hayvan başına desteklerin kaldırılması ve yeni sistemin hayvancılıkta ithalat bağımlılığını önleyemeyeceğini vurguladı.

Sarıbal, IMF politikalarının tarımsal girdi fiyatlarını yükselttiğini, verilen desteklerin girdi fiyatlarının çok altında kaldığını ve çiftçinin eline geçen ürün fiyatlarının maliyetlerin altında olduğunu belirterek çiftçilerin üretimden çekilmek zorunda kaldığını ifade etti.